သြားက်န္းမာေရး

          ကြ်န္ေတာ္တုိ႔အေနနဲ႔ ကုိယ္တုိင္ေရာ၊ မိမိရဲ႕မိသားစုေရာ သြားက်န္းမာေရးဂရုစုိက္ႀကဖုိ႔ အေႀကာင္းျပခ်က္ေကာင္းေတြ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ သူတုိ႔ရဲ႕ အျပဳံးေတြ လင္းလက္ေတာက္ပေစဖုိ႔ေပါ႔။ အစာအာဟာရျပည္႔၀စြာ စားသုံးႏုိင္ဖုိ႔လဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ျပီး သြားကုိက္ျခင္းနဲ႔ အေနအထုိင္မသက္မသာျဖစ္တာကုိလည္း ေရွာင္ရွားႏုိင္မယ္။ သြားက်န္းမာေရးဆုိတာမွာ သြားေရာ၊ သြားဖုံးပါ အက်ဳံး၀င္ပါတယ္။ သုေတသနလုပ္ငန္းေတြက ယူဆႀကတာဟာ သြားနဲ႔ သြားဖုံး ေရာဂါေတြဟာ ခႏၶာကုိယ္ရဲ႕ အျခားက်န္းမာေရးျပႆနာေတြဆီကုိလည္း ဦးတည္သြားေစႏုိင္ပါတယ္။ ဥပမာ ႏွလုံးေရာဂါျဖစ္ပြားႏုိင္စြမ္းကုိ ျမင္႔တက္ေစတာမ်ိဳးေပါ႔။

          ကံအားေလ်ာစြာနဲ႔ပဲ ငယ္ရြယ္စဥ္ကေန အသက္အရြယ္ရသည္အထိ မိမိတုိ႔ သြားေတြ က်န္းမာသန္စြမ္းေစဖုိ႔ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္တဲ႔ ရုိးရွင္းတဲ႔ နည္းလမ္းေတြ ရွိေနပါတယ္။ ဘယ္လုိလုပ္ရမလဲ ေလ႔လာႀကည္႔ႀကရေအာင္။

၁။ ကေလးငယ္ေတြကုိ ငယ္စဥ္ကတည္းက သြားက်န္းမာေရး ဂရုစုိက္ေပးပါ။

          က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ သုေတသနျပဳ ေလ႔လာခ်က္ေတြအရ ကေလးငယ္ေလးေယာက္မွာ တစ္ေယာက္ဟာ မူႀကိဳမတက္ခင္၊ မူလတန္းမတက္ခင္မွာပဲ သြားပုိးစားတဲ႔ အရိပ္လကၡဏာေတြ ျပေနျပီျဖစ္ပါတယ္။ အသက္၁၂ႏွစ္ကေန ၁၅ႏွစ္အတြင္းက ကေလးထက္၀က္ခန္႔မွာ သြားပုိးစားေနႀကပါျပီ။ “ သြားက်န္းမာေရးဂရုစုိက္ဖုိ႔ဆုိတာဟာ ကေလးတစ္ေယာက္ရဲ႕ သြားေပါက္ေပါက္ခ်င္းပဲ စတင္ရပါမယ္။ မ်ားေသာအားျဖင္႔ ကေလး ေျခာက္လအရြယ္ေလာက္မွာေပါ႔။ “ လုိ႔ American Dental Hygienists Associationမွ ဥကၠဌျဖစ္သူ Caryn Solieက ဆုိပါတယ္။ “ ကေလးငယ္ေတြရဲ႕ သြားေတြကုိ သန္႔ရွင္းျပီး ေျခာက္ေသြ႔တဲ႔ အ၀တ္ႏုနဲ႔ ျဖစ္ေစ၊ အရမ္းႏူးညံ႔တဲ႔ သြားပြတ္တံနဲ႔ ျဖစ္ေစ ပြတ္တုိက္ေပးရပါမယ္။ အသက္ႏွစ္ႏွစ္ခန္႔ ေရာက္ျပီဆုိရင္ေတာ႔ ကေလးငယ္ေတြ ကုိယ္တုိင္ သြားသန္႔ရွင္းေရးလုပ္ႏုိင္ေအာင္ သင္ႀကားေပးရပါမယ္။ ေသေသခ်ာခ်ာေလး သင္ႀကားျပသဖုိ႔ေတာ႔ လုိတာေပါ႔။ “

၁။ Sealantကုိ အသုံးျပဳပါ။

          Sealantဆုိတာက ပုံမွာ ျပသထားတဲ႔အတုိင္းပဲ သြားကုိ အကာအကြယ္ေပးဖုိ႔ အထူးျပဳလုပ္ထားတဲ႔ အရည္တစ္မ်ိဳးပါ။

ငယ္သြားမဟုတ္တဲ႔ ပုံမွန္အံသြားေတြဟာ အသက္၆ႏွစ္ခန္႔မွာ ေပါက္လာတတ္ႀကပါတယ္။ Sealantဟာ အံသြားေတြရဲ႕ အခ်ိဳင္႔ေတြ၊ အခြက္ေတြေပၚမွာ အကာအကြယ္မ်က္ႏွာျပင္အျဖစ္ ဘက္တီးရီးယားေတြ မခိုကပ္ႏုိင္ေအာင္ လုပ္ေပးႏုိင္ပါတယ္။ Centers for Disease Control and Preventionရဲ႕ အလုိအရ sealantေတြဟာ သြားပုိးစားျခင္းကုိ အေတာ္ေလး ကာကြယ္ေပးႏုိင္ပါတယ္။ အေမရိကမွ ကေလးငယ္ သုံးေယာက္အနက္တစ္ေယာက္ဟာ sealantကုိ အသုံးျပဳႀကပါတယ္။

၃။ တန္ေဆးလြန္ေဘးဆိုတာ သတိျပဳျပီး ဖလုိရုိက္ဒ္ကုိ အသုံးျပဳပါ။

          သြားေတြရဲ႕ ေႀကြကုိ ႀကံ့ခုိင္လာေစျပီး သြားပုိးစားျခင္းကုိ ကာကြယ္ႏုိင္လုိ႔ သြားက်န္းမာေရးကုိ ေကာင္းေကာင္းႀကီးအေထာက္အကူျပဳႏုိင္တာကေတာ႔ ဖလုိရုိက္ဒ္ဓာတ္ပါ။ အေမရိကရဲ႕ ေသာက္ေရသန္႔ ေလးပုံသုံးပုံဟာ ဖလုိရုိက္ဒ္ဓာတ္ပါ၀င္တဲ႔ ေသာက္ေရသန္႔ေတြပါ။ တကယ္လုိ႔ အဲဒီလုိ ေသာက္ေရသန္႔ေတြ မရႏုိင္ဘူးဆုိရင္လဲ ဖလုိရုိက္ဒ္ဓာတ္ပါ၀င္တဲ႔ သြားတုိက္ေဆးေတြ၊ ပလုတ္က်င္းရည္ေတြကုိ ေစ်းကြက္ထဲမွာ အလြယ္တကူရွာေဖြႏုိင္ပါတယ္။ သြားအထူးကုဆရာ၀န္ဆီက ဘယ္လုိအမ်ိဳးအစားေတြ ၀ယ္ယူသင္႔သလဲဆုိတာ အႀကံရယူပါ။ ကေလးငယ္ေတြအတြက္ကေတာ႔ ဖလုိရုိက္ဒ္သြားတုိက္ေဆးကုိ ပဲစိတစ္စိစာေလာက္ပဲ အသုံးျပဳေစရပါမယ္။ တန္ေဆးလြန္ေဘးဆုိသလုိ မ်ားရင္ သြားမွာ အျဖဴကြက္ေတြ ေပၚတတ္ပါတယ္။

၄။ တစ္ေန႔ ႏွစ္ႀကိမ္ ေန႔စဥ္ သြားတုိက္ပါ။

          သြားပုိးစားျခင္းနဲ႔ သြားဖုံးေရာဂါေတြဟာ အရြယ္ေရာက္ျပီးသူေတြအတြက္လဲ ျပႆာနာႀကီးေတြပါပဲ။ ဆယ္ေက်ာ္သက္အရြယ္ ကေလး ေလးပုံသုံးပုံခန္႔ဟာ သြားဖုံးမွ ေသြးယုိျခင္းကုိ ျဖစ္ေပၚခံစားႀကရပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ အေျခခံအႀကံျပဳခ်က္ေတြကေတာ႔ ….

• သြားပြတ္တံကုိ တစ္ႏွစ္မွာ သုံးေလးႀကိမ္ အသစ္လဲလွယ္ေပးရပါမယ္။
• ပုံမွာ ျပထားသလုိ သြားမွာ အစြပ္တပ္ထားတဲ႔ ကေလးေတြကေတာ႔ အထူးစီမံထားတဲ႔ သြားပြတ္တံေတြ အသုံးျပဳရပါမယ္။ သြားအထူးကုဆရာ၀န္ထံမွ အႀကံဥာဏ္ရယူပါ။
• သြားပြတ္တံကုိ ႀကာရွည္ႀကာေညာင္းမကုိင္ႏုိင္သူေတြအတြက္ကေတာ႔ ကုိင္တြယ္ရလြယ္ကူတဲ႔ လွ်ပ္စစ္သြားပြတ္တံေတြ ေစ်းကြက္ထဲမွာ ရွာေဖြ၀ယ္ယူပါ။

၅။ အစာ စားျပီးတုိင္း ပလုတ္က်င္းပါ၊ သုိ႔မဟုတ္ ပီေက၀ါးပါ။

          အစာ စားျပီးတုိင္း ဘက္တီးရီးယားကာကြယ္တဲ႔ ပလုတ္က်င္းရည္ေတြနဲ႔ ပလုတ္က်င္းေပးျခင္းအားျဖင္႔ သြားနဲ႔ သြားဖုံးေရာဂါေတြကုိ ႀကိဳတင္ကာကြယ္သင္႔ပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ သႀကားဓာတ္ကင္းစင္တဲ႔ ပီေက၀ါးေပးျခင္းအားျဖင္႔ သြားရည္စီးဆင္းမႈတုိးတက္ေဆးျပီး ဘက္တီးရီးယားေတြကုိ ေဆးေႀကာေပးကာ အက္ဆစ္ဓာတ္ေတြကုိ ေခ်ဖ်က္ေပးႏုိင္ပါတယ္။

၆။ သြားကုိ ထိခုိက္နာက်င္ေစျခင္းမွ ေရွာင္ႀကဥ္ပါ။

          အားကစားလုပ္ျခင္းနဲ႔ ကုိယ္လက္ႀကံ့ခုိင္မႈေလ႔က်င္႔ခန္းေတြလုပ္ျခင္းဟာ ခႏၶာကုိယ္ကုိ က်န္းမာသန္စြမ္းေစေပမယ္႔ တစ္ခါတစ္ရံမွာ သြားကုိ ထိခုိက္ေစတတ္ပါတယ္။ ဥပမာ ဘုတ္စကိတ္စီးျခင္း၊ ရုိလာစကိတ္စီးျခင္းေတြေပါ႔။ ယေန႔ ေက်ာင္းတြင္းအားကစားအသင္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ႔ ကေလးေတြအတြက္ ပါးစပ္အကာေတြကုိ အသုံးျပဳေနႀကပါျပီ။ သြားအထူးကုဆရာ၀န္ေတြက သင္႔ေတာ္ျပီး အံကုိက္ျဖစ္ေစမယ္႔ ပါးစပ္အကာေတြကုိ လုပ္ေပးႏုိင္ပါလိမ္႔မယ္။ အားကစားပစၥည္းအေရာင္းဆုိင္ေတြမွာလဲ ရွာေဖြ၀ယ္ယူႏုိင္ပါတယ္။

၇။ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း၊ ေဆးရြက္ႀကီးသုံးစြဲျခင္းကုိ ေရွာင္ႀကဥ္ပါ။

          ေဆးရြက္ႀကီးဟာ သြားကုိ စြန္းထင္းေစျပီး သြားဖုံးေရာဂါနဲ႔ ပါးစပ္ကင္ဆာျဖစ္ေစႏႈန္းကုိ သိသိသာသာႀကီး ျမင္႔တက္ေစပါတယ္။ တကယ္လုိ႔ သင္ဟာ ေဆးလိပ္ေသာက္တယ္၊ ေဆးရြက္ႀကီးသုံးစြဲတယ္ (ကြမ္းစားတယ္) ဆုိရင္ ျဖတ္လုိက္ပါ။ ကေလးေတြကုိ အဲဒါေတြ မလုပ္ေအာင္ လမ္းေကာင္းညႊန္ျပေပးပါ။

၈။ စနစ္က်စြာ စားေသာက္ပါ။

          ဘယ္အသက္အရြယ္ျဖစ္ျဖစ္ က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီညြတ္စြာ စားေသာက္ျခင္းဟာ သြားနဲ႔ သြားဖုံး ကုိ က်န္းမာသန္စြမ္းေစပါတယ္။ အသီးအႏွံ၊ အခြံမာသီး၊ သစ္သီးသစ္ဥ၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္နဲ႔ ႏုိ႔ထြက္ပစၥည္းေတြကုိ စားသုံးေပးျခင္းအားျဖင္႔ သြားက်န္းမာေရးအတြက္ အာဟာရျပည္႔၀ေစပါတယ္။ သုေတသီအခ်ိဳ႕က ယုံႀကည္ႀကတာကေတာ႔ ငါးမွာ ေတြ႔ရတဲ႔ အုိမီဂါသရီးအဆီဓာတ္ဟာ သြားဖုံးေရာဂါျဖစ္ပြားႏႈန္းကုိ ေလွ်ာ႔ခ်ေပးေစႏုိင္တယ္ဆုိျပီး ျဖစ္ပါတယ္။

၉။ သႀကားဓာတ္ပါ၀င္ေသာ အစားအစာမ်ားကုိ ေရွာင္ရွားပါ။

          သႀကားဓာတ္ဟာ သြားရည္စီးဆင္းမႈကုိ ဖ်က္ဆီးတဲ႔ အက္ဆစ္ေတြကုိ ထုတ္လုပ္ေပးျခင္းအားျဖင္႔ သြားပုိးစားျခင္းျဖစ္ေပၚေစဖုိ႔ တံခါးဖြင္႔ေပးပါတယ္။ “ သႀကားမ်ားမ်ားသုံးတဲ႔ ေဖ်ာ္ရည္ေတြ၊ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္ျဖစ္ေစ၊ အျခားအခ်ိဳရည္ေတြျဖစ္ေစေပါ႔ဗ်ာ။ သူတုိ႔က ေသာက္ျပီးရင္း ေသာက္ခ်င္ေအာင္ ဆြဲေဆာင္တယ္။ ေသာက္လာတဲ႔ အေရအတြက္နဲ႔ အခ်ိန္ႀကာလာတာနဲ႔အမွ် အက္ဆစ္ရဲ႕ levelကလဲ ျမင္႔တက္လာတယ္” လုိ႔ American Dental Associationနဲ႔ သြားဖက္ဆုိင္ရာ ပညာရွင္တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ႔ Steven E.Schonfeldက ဆုိပါတယ္။ “ ကာဘြန္ဒုိင္ေအာက္ဆုိဒ္ပါတဲ႔ (gas ပါတဲ႔) အေအးေတြက အက္ဆစ္ျဖစ္ေပၚေစႏုိင္စြမ္းကုိ ပုိျပီး ဆုိးဆုိးရြားရြားျမင္႔တက္ေစပါတယ္။”  ေစးကပ္ေစတတ္တဲ႔ ခ်ိဳခ်ဥ္ေတြ၊ သႀကားလုံးေတြဟာလဲ ေရွာင္ရွားရမယ္႔ အရာေတြပါပဲ။ ဘာလုိ႔ဆုိေတာ႔ သူတုိ႔က သြားေတြရဲ႕ မ်က္ႏွာျပင္ေတြေပၚမွာ တြယ္ျငိေနတတ္ႀကတယ္ေလ။

၁၀။ သြားအထူးကုဆရာ၀န္မ်ားနဲ႔ ျပသေဆြးေႏြးပါ။

          ေျခာက္လတစ္ႀကိမ္ေလာက္ သြားအထူးကုပညာရွင္ေတြနဲ႔ စစ္ေဆးမႈ ခံယူသင္႔ပါတယ္။ သြားဖုံးေရာဂါရွိ မရွိ၊ သြားပုိးစားျခင္း လကၡဏာေတြကုိ မႀကီးထြားလာခင္ အျမဲ စစ္ေဆးေနသင္႔တာေပါ႔။ သုိ႔မွသာ အဲဒီလကၡဏာေတြ ေတြ႔ရရင္ အျမန္ဆုံး ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကာကြယ္ႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

Solieက ေျပာပါတယ္။

“ တကယ္ေတာ႔ သြားပုိးစားျခင္းနဲ႔ သြားဖုံးေရာဂါေတြအားလုံးကုိ တစ္ကုိယ္ေရသန္႔ရွင္းမႈက ထိထိေရာက္ေရာက္ အကာအကြယ္ေပးႏုိင္ပါတယ္။ တစ္ရက္တာအတြင္း သြားက်န္းမာေရးအတြက္ သန္႔ရွင္းေရးလုပ္ဖုိ႔ အခ်ိန္နည္းနည္းေလး ေပးလုိက္ပါ။ တစ္သက္တာလုံးအတြက္ က်န္းမာသန္စြမ္းတဲ႔ သြားနဲ႔ သြားဖုံးကုိ ပုိင္ဆုိင္ဖုိ႔အတြက္ ဒီအခ်ိန္ကေလးက ဘာမွ မေျပာပေလာက္တဲ႔ ပမာဏေလးပါဗ်ာ။ “

ကုိးကား

http://www.webmd.com/oral-health/features/healthy-teeth-tips

အထက္ပါလင္႔ခ္ကုိ အဆင္ေျပသလုိ ဘာသာျပန္ဆုိလုိက္တာပါ။ ေဆာင္းပါးထဲမွာပါတဲ႔ သုေတသနျပဳခ်က္ေတြဟာ အေမရိကျပည္ေထာင္စုတစ္ခုတည္းမွာပဲ သုေတသနလုပ္ထားတဲ႔ အခ်က္အလက္ေတြျဖစ္ပါတယ္။