အရွင္သခင္ကုိ ပုန္ကန္သျဖင္႔ သားအရင္းကုိ ကုိယ္တုိင္ကြပ္မ်က္ခဲ႔သည္႔ ျမန္မာစစ္သူႀကီးတစ္ဦး (သုိ႔မဟုတ္) မင္းလက္၀ါး

(ကြ်န္ေတာ္လဲ သမုိင္းေႀကာင္းေတြကုိ မထိျဖစ္တာ ေတာ္ေတာ္ႀကာေနခဲ႔ျပီ။ ေရးခ်င္ေပမယ္႔ စာမဖတ္အားလုိ႔ မေရးႏုိင္ဘူးျဖစ္ေနတာပါ။ ျမန္မာသမုိင္းမွာ တကယ္တမ္းေတာ႔ ထြန္းေျပာင္ခဲ႔တဲ႔ အျဖစ္ေတြ အမ်ားႀကီးပါ။ ေႏွာင္းလူေတြက ေျပာင္ေျမာက္ေအာင္ မထုတ္ေဖာ္ႏုိင္လုိ႔သာ ျမန္မာသမုိင္းဟာ မ်က္ႏွာငယ္ေနရပါတယ္။ တကယ္တမ္း ရုပ္ရွင္သမားေတြသာ ေတာ္လုိ႔ကေတာ႔  ယုိးဒယားရာဇ၀င္ကားေတြေလာက္ကုိ ေက်ာ္တက္ႏုိင္တဲ႔ ဇာတ္ကားေတြ အေျမာက္အျမားရုိက္လုိ႔ ရႏုိင္တာေပါ႔။ ေျပာရရင္ အခုတရိႈက္မက္မက္ႀကည္႔ေနႀကတဲ႔ ဂ်ဴမုံတုိ႔ရဲ႔ ကုိရီးယားရာဇ၀င္ေတာင္ ျမန္မာရာဇ၀င္ေလာက္ ရွိမယ္မထင္ပါ။ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ ေျဖာင္႔ျဖဴးတဲ႔လမ္းေပၚ ေလွ်ာက္ခဲ႔ရတာမဟုတ္ဘဲ အသြင္မတူတဲ႔ ေခတ္ေပါင္းမ်ားစြာကုိ ျဖတ္သန္းခဲ႔ရတာမုိ႔ ေျပာင္ေျမာက္တဲ႔ ျဖစ္ရပ္ေပါင္းမ်ားစြာ၊ ဇာတ္လမ္းေပါင္းမ်ားစြာနဲ႔ သမုိင္းေပါင္းမ်ားစြာကုိ  ေမြးထုတ္ႏုိင္တဲ႔ ႏုိင္ငံျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေတာ႔ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔(ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြ)ရဲ႔ ဖန္တီးႏုိင္မႈစြမ္းအားကုိ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ ျပန္ေမးခြန္းထုတ္ဖုိ႔ လုိေနျပီလား?)

   မင္းလက္၀ါးကို သမိန္ေထာရာဇာဘြဲ႔ခံ ပုသိမ္ျမိဳ႔၀န္ မဟာသမိန္ေထာႏွင့္ ေရကင္းသူ မမႀကီးတို႔က ၁၈၂၃-ခုႏွစ္တြင္ ေမြးဖြားသည္။ ေမြးခ်င္ ၂-ဦးအနက္ အငယ္ျဖစ္သည္။ ငယ္မည္မွာ ေမာင္လတ္ျဖစ္သည္။ မင္းလက္၀ါး၏ အႏြယ္ရင္းျဖစ္ေသာ သူ၏ အဘ၊ အဘိုး၊ အေဘးမ်ားသည္ အေလာင္းမင္းတရားလက္ထက္မွစ၍ အစဥ္အဆက္အမႈထမ္းလာၾကေသာ မြန္တိုင္းရင္းသားမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။

   မင္းလက္၀ါးသည္ ကုန္းေဘာင္ဆက္ မင္းတုန္းမင္းႏွင့္ သီေပါမင္းတို႔ လက္ထက္တြင္ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀-ခန္႔ အမႈထမ္းခဲ့သည္။ မင္းတုန္းမင္းသည္ မင္းလက္၀ါးအား အျမင့္ငါးျမိဳ႔၀န္၊ မဟာသမိန္ဘရမ္း၊ မင္းႀကီးမင္းေခါင္သူရိန္၊ မင္းႀကီးမဟာသက္ေတာ္ရွည္ ဘြဲ႔မ်ားခ်ီးျမႇင့္ခဲ့သည္။ သီေပါမင္းက မကၡရာျမိဳ႔စား၊ လက္၀ဲေတာ္မွဴး၊ မင္းႀကီးသူရ မဟာမင္းေခါင္ သမိန္ဘရမ္းႏွင့္ ေအာက္ျမစ္စဥ္ခရိုင္မင္းႀကီးဘြဲ႔မ်ား ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့သည္။

   ေမာင္လတ္၏ဖခင္သည္ ငယ္စဥ္ကပင္ ဆံုးသြားခဲ့သည္။ မိခင္၊ အမမ်ားႏွင့္လည္း ကြဲကြာခဲ့ရျပီး ေရကင္းဘုန္းႀကီးေက်ာင္းတြင္ ခိုလႈံကာ ဘုန္းႀကီးထံ၌ စာေပပညာမ်ားကို သင္ယူခဲ့သည္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီးက လူေရးလူရာ လိမၼာယဥ္ေက်းေစရန္ ဆံုးမသြန္သင္ေပးသည္။ လူပ်ိဳအရြယ္ေရာက္လာေသာအခါ ေဒသအလိုက္ သစ္ခုတ္၊ လယ္လုပ္ျခင္းျဖင့္ အသက္ေမြးရသည္။ ေမာင္လတ္သည္ သစ္ခုတ္ရင္း သစ္ငုတ္ထိုးမိေသာဒဏ္ရာေၾကာင့္ ၀ဲမ်က္လံုးတဖက္ ကြယ္သြားေလသည္။ ထို႔ေနာက္ ေတာင္သူႀကီး တဦး၏ သမီးႏွင့္ အိမ္ေထာင္က်ျပီး ေယာကၡမအိမ္သို႔ လိုက္ပါေနထိုင္လ်က္ ေတာင္သူလုပ္ငန္းကို ပင္ပန္းႀကီးစြာ လုပ္ကိုင္စားေသာက္ရသည္။ ေမာင္လတ္သည္ လယ္ယာလုပ္ငန္း၌ စိတ္မ၀င္စား။ မကၽြမ္းက်င္၍ ေယာကၡမက ၄င္းအား လူပ်င္း၊ လူအ ဟု အထင္အျမင္ေသးကာ ျငဴစူလာသည္။ ဇနီးသည္ကပင္ အထင္အျမင္ေသး၍ မထီမဲ့ျမင္ ျပဳလာသည္။ 

   ေမာင္လတ္သည္ ေယာကၡမႏွင့္ မိန္းမျဖစ္သူ၏ ျငိဳျငင္မႈကို ခံေနရခ်ိန္တြင္ အမျဖစ္သူ ခင္ခင္ႀကီးမွာ ရာဇဌာနီ မင္းေနျပည္ အမရပူရျမိဳ႔ေတာ္၌ သူရဲ၀န္ကေတာ္ျဖစ္လ်က္ ေကာင္းစားေနေၾကာင္း သတင္းေကာင္းၾကားလာ ရသည္။ ေမာင္လတ္သည္ အသက္ ၃၁-ႏွစ္အရြယ္ခန္႔၊ ၁၈၄၄-ခုႏွစ္တြင္ ဇနီးသည္ကိုထားခဲ့၍ အမရပူရျမိဳ႔ေတာ္သို႔ လွည္းတတန္၊ ေလွတတန္၊ ေျခက်င္တတန္ျဖင့္ တလနီးပါးအထိ ခရီးႏွင္လာခဲ့သည္။ ေမာင္လတ္သည္ သူရဲ၀န္မင္းအိမ္ကို အလြယ္တကူ ရွာေတြ႔သည္။ အမခင္ခင္ႀကီးသည္ ေမာင္ငယ္ကို မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ ေတြ႔ရ၍ ၀မ္းသာျပီး ရႈိက္ႀကီးတငင္ ငိုရွာသည္။ သူရဲမင္း ဦးေရႊလံုးသည္ ေယာက္ဖျဖစ္သူ ေမာင္လတ္အား တေစ့တေစာင္း အကဲခတ္သည္။ လက္ရံုးတဆူကဲ့သို႔ အားကိုးစိတ္ခ်ရမည့္သူျဖစ္ေၾကာင္း ယံုၾကည္သျဖင့္ အစစအရာရာ မင္းမွဴးစိုးတာ နန္းတြင္းေရးရာမွစ၍ သြန္သင္ဆံုးမသည္။ အခါအခြင့္ရတိုင္း ဓားခုတ္၊ လွံထိုး၊ ဆင္စီး၊ ျမင္းစီးတို႔ကို ကၽြမ္းက်င္ေအာင္ သင္ၾကားေပးသည္။ သူရဲ၀န္မင္းသည္ ေမာင္လတ္အား မင္းတုန္းမင္းႀကီး၏ ေရွ႔ေတာ္သို႔ ၀င္ေရာက္ခစားေစသည္။ မင္းတုန္းမင္းသည္ ေမာင္လတ္၏ အရည္အေသြးကို အကဲခတ္ရင္း အပါးေတာ္၌ ခစားေစသည္။ ထို႔ေနာက္ ေခ်ာင္းဦးဆယ္ရြာကို စားေစျပီး မင္းမႈထမ္းေစသည္။ ေမာင္လတ္သည္ မိမိတာ၀န္မ်ားကို မလစ္ဟင္းရေလေအာင္ ႀကိဳးစားထမ္းေဆာင္သည္။ မင္းတုန္းမင္းသည္ ေမာင္လတ္၏စြမ္းရည္ကို ႏွစ္သက္၍ အျမင့္ျမိဳ႔၀န္ရာထူး တိုးျမင့္ခန္႔အပ္ေတာ္မူသည္။

    ဦးလတ္သည္ မိမိတာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရာ ျမိဳ႔ရြာမ်ားတြင္ သူ၏အမိန္႔စည္းကမ္းမ်ားကို မေလးမခန္႔ ျပဳသူ၊ ဆိုးသြမ္းသူမ်ားကို ကိုယ္တိုင္ လက္၀ါးႏွင့္ရိုက္၍ ဆံုးမေလ့ရွိသည္။ ဦးလတ္မွာ အသားျဖဴ၀င္း စိုျပည္လ်က္ ထြားက်ိဳင္းသန္မာ၍ အံ႔ၾသေလာက္ေသာ ကာယဗလရွိျပီး တိုင္းရင္းသားမြန္မ်ားတြင္ ထင္ရွားလွသည္။ ေလးေတာင္ျပည့္ အရပ္အေမာင္းႏွင့္ လိုက္ဖက္ေအာင္ အလံုးအထည္ ၾကံ႔ခိုင္သူလည္းျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သူ၏ရိုက္ခ်က္မွာ အားေကာင္းေမာင္းသန္လွသျဖင့္ ျပင္းျပင္းအရိုက္ခံရသူမွာ တခ်က္တည္းႏွင့္ စင္းစင္းေသရေလေတာ့သည္။ ဦးလတ္၏ တမူထူးျခားေသာ သူ၏စရိုက္ႏွင့္ စြမ္းအားတို႔ေၾကာင့္ အျမင့္ျမိဳ႔နယ္တခြင္တြင္ မင္းလက္၀ါး-ဟု ျပည္သူမ်ားက ေခၚဆိုၾကေလသည္။ 

   မင္းလက္၀ါးအုပ္ခ်ဳပ္ေသာ နယ္အတြင္း ခိုးသားဓားျပမ်ား လံုး၀ကင္းစင္ကာ ေအးခ်မ္းလွသည္။ ထိုကဲ့သို႔ေသာ မင္းလက္၀ါး၏ ဂုဏ္သတင္းကို မင္းတုန္းမင္း ၾကားေသာအခါ အပါးေတာ္သို႔ေခၚယူျပီး သူ၏မ်ိဳးရိုးဇာတိကို ေမးျမန္းေတာ္မူသည္။ သူရသတၱိေသြးမ်ိဳး ရွိသူျဖစ္ေၾကာင္း ေသခ်ာစြာသိေတာ္မူ၍ အသက္ ၃၃-ႏွစ္အရြယ္ ၁၈၅၆-ခုႏွစ္တြင္ မဟာသမိန္ဘရမ္း-ဟု ဘြဲ႔ေတာ္ကိုေပးလ်က္ အျမင့္ငါးျမိဳ႔၀န္ရာထူး တိုးျမႇင့္ခန္႔အပ္ေလသည္။ ျမင္းကြန္း ျမင္းခံုတိုင္ အေရးအခင္းေနာက္ပိုင္း ပန္းထိမ္မင္းသားပုန္ကန္မႈကို ႏွိမ္နင္းရန္ မင္းတုန္းမင္းသည္ မင္းလက္၀ါးကို အျမင့္ျမိဳ႔မွေခၚယူျပီး ျမစ္စဥ္တေလွ်ာက္မွ နယ္မ်ားကို ျငိမ္၀ပ္ပိျပားမႈရွိေစရန္ တာ၀န္ခံဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ခန္႔အပ္တာ၀န္ေပးသည္။ မင္းလက္၀ါးသည္ သူရဲသူခက္ လက္နက္အင္ခြင္တို႔ကို ဖြဲ႔စည္းစုေဆာင္း၍ ပန္းထိမ္မင္းသားပုန္ကန္မႈကို ႏွိမ္ႏွင္းေအာင္ျမင္ခဲ့သည္။ ပုန္ကန္သူမ်ားတြင္ ပါ၀င္ေသာ မိမိသားကိုပင္ အဆံုးစီရင္ေလသည္။ မင္းတုန္းမင္းသည္ မင္းလက္၀ါးအား မဟာသမိန္ဘရမ္းဘြဲ႔တြင္ ထပ္ေလာင္းလ်က္ မင္းႀကီးမင္းေခါင္သူရိန္-ဟူေသာ ဘြဲ႔ေတာ္ကို ခ်ီးျမႇင့္ေလသည္။ ၄င္းျပင္ ရတနာကိုးပါး စီျခယ္ေသာ သီလ၀င္ေရႊဓားကုိ ေပးအပ္ခ်ီူျမႇင့္လ်က္ မင္းႀကီးမဟာသက္ေတာ္ရွည္ဘြဲ႔ထူးကို ၁၈၇၄-ခုႏွစ္တြင္ ထပ္ဆင့္အပ္ႏွင္းေတာ္မူသည္။ ထို႔ေနာက္ ဗလေကာင္းေသာ အဂၤလိပ္ႀကီးႏွင့္ စြမ္းအားျပိဳင္ရာတြင္လည္း အႏိုင္ရ၍ ဘုရင္မင္းျမတ္က မင္းလက္၀ါးကို ဆုေတာ္ေငြမ်ား ေပးသနားေတာ္မူေလသည္။  

   သီေပါမင္းလက္ထက္တြင္ မင္းလက္၀ါးအား မကၡရာျမိဳ႔ကို အပိုင္စားေပးသည့္အျပင္ မင္းႀကီးသူရမဟာမင္းေခါင္ သမိန္ဘရမ္း-ဟူေသာ ဘြဲ႔အမည္ႏွင့္ လက္၀ဲ၀င္းေတာ္မွဴးရာထူးကို ခန္႔အပ္ခံသည္။ ဧရာ၀တီျမစ္၏ ၀ဲယာျမိဳ႔မ်ားတ၀ိုက္ကို ေအာက္ျမစ္စဥ္ ၇-ခရိုင္ သတ္မွတ္ပိုင္းျခားလ်က္ မင္းလက္၀ါးအား အုပ္ခ်ဳပ္ေစသည္။ မင္းလက္၀ါးသည္ ေအာက္ျမစ္စဥ္ ၇-ခရိုင္မင္းႀကီးဟူေသာ အမည္ျဖင့္ ထင္ရွားလာသည္။ ၁၈၈၅-ခုႏွစ္ တတိယ အဂၤလိပ္-ျမန္မာ စစ္ပြဲတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေလွသင္း အတြင္း၀န္ ဦးေရႊေမာင္ႏွင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မင္းလက္၀ါးတို႔ တူအရီးႏွစ္ဦးသည္ ျမင္းျခံႏွင့္ မင္းလွျမိဳ႔မ်ားတေလွ်ာက္ ကြပ္ကဲတိုက္ခိုက္ၾကသည္။ ထို႔ျပင္ မင္းလွခံတပ္ႀကီးကို ဦးစီးကြပ္ကဲ၍ နယ္ခ်ဲ႔တို႔အား အျပင္းအထန္ ခုခံတိုက္ခိုက္ၾကသည္။ ၁၈၈၅-ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလ ၁၇-၇က္ေန႔ ညေနတြင္ မင္းလွခံတပ္ က်ဆံုးသြားသည္။ မင္းလက္၀ါးႀကီးသည္ ခံတပ္၏ မလြယ္ေပါက္မွ ထြက္ခြါလြတ္ေျမာက္လာသည္။ သူႏွင့္အတူပါလာေသာ ရဲမက္မ်ားႏွင့္ မ်ိဳးခ်စ္ျမန္မာမ်ားကို အင္အားစုစည္း၍ ျဗိတိသွ်တို႔အား ေတာ္လွန္ရန္ ႀကိဳးစားသည္။ သို႔ေသာ္ ျမန္မာလႊတ္ေတာ္မွ ေမတၱာရပ္ခံသျဖင့္ လက္နက္ခ်ခဲ့ရသည္။ 

   မင္းႀကီးတြင္ ၀န္ကေတာ္ ၈-ဦးႏွင့္ သား ၂၀၊ ေျမး ၁၀-ေယာက္ရွိသည္။ မင္းႀကီးသည္ မႏၲေလးျမိဳ႔ တေနရာတြင္ မိသားစုႏွင့္အတူ ေနထိုင္၏။ ျဗိတိသွ်တို႔က ေငြေၾကး၊ ရာထူးတို႔ျဖင့္ စည္းရံုးသိမ္းသြင္းေသာ္လည္း လက္မခံခဲ့ေပ။ မင္းႀကီးသည္ ၁၈၉၃-ခုႏွစ္ေလာက္တြင္ နယ္ခ်ဲ႔ေတာ္လွန္ေရးမ်ား ျငိမ္းေအးသြားေသာအခါ မႏၲေလးမွ အျမင့္ျမိဳ႔သို႔ ေျပာင္းေရႊေနထိုင္ခဲ့သည္။ 

   မင္းလက္၀ါးသည္ အစားအေသာက္ လြန္စြာစားႏိုင္သည္။ နံနက္ ႏိုဆီဗူးဆန္ ေလးလံုး၊ ညေန နို႔ဆီဗူးဆန္ ေလးလံုး ကုန္ေအာင္ စားႏိုင္သည္။ ထမင္းစားျပီး ဖီးၾကမ္းငွက္ေပ်ာသီးတဖီး ကုန္ေအာင္ စားႏိုင္သည္။ မင္းလက္၀ါးသည္ ၁၉၀၃-ခုႏွစ္ အသက္ ၈၀-တြင္ လူႀကီးေရာဂါျဖင့္ အျမင့္ျမိဳ႔၌ ကြယ္လြန္ခဲ့ေလသည္။ 

ဦးျမင့္ေစာ (သမိုင္းပါေမကၡ-ပုသိမ္တကၠသိုလ္) ( မဂၤလာေမာင္မယ္ ၂၀၀၉-ခု ေမလ)

From Pannaparami Education Foundation (ပညာပါရမီပညာေရးကူညီမႈအသင္း)